“Η αυριανή δημοκρατία προετοιμάζεται με τη δημοκρατία στο Σχολείο. Ένα αυταρχικό καθεστώς στο Σχολείο δε θα μπορούσε να διαμορφώσει δημοκρατικούς πολίτες” (Celestin Freinet).
Στο πλαίσιο της παιδαγωγικής του Freinet πραγματοποιείται στο Ε2 το Συμβούλιο της τάξης, που αποτελεί μία από τις σημαντικές μεθόδους – τεχνικές αυτής της παιδαγωγικής (άλλες είναι τα πλάνα εργασίας, το τυπογραφείο, η ατζέντα, η αλληλογραφία).
Γιατί αυτή την παιδαγωγική;
Με την Παιδαγωγική Freinet έχουμε μια παιδαγωγική Φιλοσοφία με πολιτικό εκπαιδευτικό όραμα. Η Παιδαγωγική Freinet συναντά την Κριτική Παιδαγωγική, σύμφωνα με την οποία, δάσκαλοι και μαθητές μπορούν να εργαστούν κριτικά ώστε να αλλάξουν προς το καλύτερο, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα που τους περιβάλλει. Στην Παιδαγωγική Freinet οι μαθητές μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία, τη λεγόμενη από τον Freinet «ψηλαφητή διερεύνηση» και «φυσική» μέθοδο μάθησης με έμφαση στα ενδιαφέροντα και τις ευαισθησίες τους. Τα παιδιά βιώνουν τη χαρά της πρωτοβουλίας, της ελεύθερης επιλογής, της δημιουργίας και του οράματος για τη βελτίωση της ζωής τους μέσα από τη μάθηση και την εργασία τους στο σχολείο. Επιπλέον κατανοούν έννοιες όπως δημοκρατία, πολιτειότητα εφαρμόζοντας τις βασικές αρχές τους μέσα στην τάξη.
Πώς λειτουργεί
Το Συμβούλιο λαμβάνει χώρα στη σχολική αίθουσα μια φορά την εβδομάδα, συνήθως Παρασκευή πρωί. Στα παιδιά ανατίθενται διάφοροι ρόλοι: Του προέδρου που συντονίζει τη συζήτηση, του γραμματέα που διαβάζει τα πρακτικά της προηγούμενης συνέλευσης και κρατάει τα πρακτικά της τωρινής συνέλευσης, του 2ου γραμματέα που γράφει τις προτάσεις στον πίνακα, ώστε να ψηφιστούν. Τα παιδιά κάθονται κυκλικά, ώστε να υπάρχει οπτική επαφή και επικοινωνία όλων. Η θεματολογία του Συμβουλίου ακολουθεί αυτούς τους 3 άξονες: Κριτικάρουμε, επιβραβεύουμε και προτείνουμε. Τα παιδιά γράφουν σε χαρτάκια ό,τι τα απασχολεί κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, βασιζόμενα στους τρεις παραπάνω άξονες και παραδίδουν τα χαρτάκια στον πρόεδρο του Συμβουλίου. Αυτός τα διαβάζει μεγαλόφωνα ένα ένα και ακολουθεί συζήτηση. Αφού αναλυθεί το κάθε θέμα γίνονται προτάσεις προς την κατεύθυνση της επίλυσής του, οι οποίες ψηφίζονται και αυτές που συγκεντρώνουν τις περισσότερες ψήφους καταγράφονται και μπαίνουν σε εφαρμογή. Τα θέματα, μαζί με τις αποφάσεις καταγράφονται και μπαίνουν στον Φάκελο του Συμβουλίου.
Πώς περιγράφουν την παραπάνω διαδικασία οι μαθητές και οι μαθήτριες του Ε2
Το Συμβούλιο του Ε2 αποτελούν: 1) ο/η Πρόεδρος, 2) ο/η Α΄ Γραμματέας, 3) ο/η Β΄ Γραμματέας, 4) τα Μέλη. Όλη την εβδομάδα κάθε μαθητής/τρια γράφει σ’ ένα χαρτάκι το θέμα ή τα θέματα που επιθυμεί να συζητηθούν στο Συμβούλιο της Τάξης. Π.χ. Συγκρούσεις μεταξύ των παιδιών, Στολισμός τάξης κ.ά..
Πριν ξεκινήσει το Σ.Τ., η δασκάλα ρωτά τα παιδιά ποιος θέλει να είναι πρόεδρος, ποιος γραμματέας Α΄ και ποιος γραμματέας Β΄. Τα παιδιά σηκώνουν χέρι και η κυρία αποφασίζει, με κριτήριο να μην έχει ξαναμπεί σ’ αυτή τη θέση το ίδιο παιδί.
Ο/Η Πρόεδρος, πριν την έναρξη του Συμβουλίου συγκεντρώνει τα θέματα της εβδομάδας, δηλαδή τα ανώνυμα χαρτάκια. Κατά την έναρξη του Συμβουλίου χτυπάει το κουδουνάκι και λέει: «Έναρξη Συμβουλίου». Κατά τη λήξη, χτυπάει πάλι το κουδουνάκι και λέει: «Λήξη του Συμβουλίου». Όταν γίνεται φασαρία, χτυπάει το κουδουνάκι για να ησυχάσουν τα παιδιά. Στην αρχή του Συμβουλίου, ο/η πρόεδρος διαβάζει όλα τα θέματα, και τα μέλη επιλέγουν ποια από αυτά θα συζητηθούν. Κάθε φορά που ο/η πρόεδρος διαβάζει ένα θέμα, ρωτάει την ολομέλεια, ποιος το έγραψε και για ποιο λόγο.
Ο Β΄ Γραμματέας γράφει στον πίνακα το θέμα, τα μέλη προτείνουν και κατόπιν ψηφίζουν τις σημαντικότερες προτάσεις-λύσεις του θέματος.
Ο Α΄ Γραμματέας αντιγράφει σε χαρτί Α4, αυτές τις αποφάσεις (προτάσεις-λύσεις) που ψηφίστηκαν.
Οφέλη του Συμβούλιου Τάξης
Ο Φρενέ τονίζει πως αυτή η από κοινού κριτική και εποικοδομητική συζήτηση για τη ζωή της τάξης είναι από τις πιο ωφέλιμες και ηθικές διαδικασίες. Οδηγεί τα ίδια τα παιδιά σε μια κατάσταση αυτοκριτικής, η οποία δίνει δείγματα εντιμότητας και πραγματικού θάρρους. Επίσης, δεν επηρεάζει τις σχέσεις μεταξύ των παιδιών, εφόσον είναι ειλικρινή και έντιμα. Σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται κάποιου είδους κύρωση. Το σημαντικό από όλη αυτήν τη διαδικασία είναι η συλλογική κριτική, η αναγνώριση των λαθών, το κοινό αίσθημα και η επιθυμία να γίνουν όλα καλύτερα. Επίσης σημαντικό είναι το γεγονός ότι η όποια κύρωση – συνέπεια επέρχεται αποτελεί απόφαση του συνόλου της τάξης και έχει προέλθει μέσα από συζήτηση, επομένως έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει αποδεκτή και να λειτουργήσει ως μέσο βελτίωσης της συμπεριφοράς.