Η ελληνική επανάσταση άρχισε στις 16 Φεβρουαρίου του 1821, όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, πέρασε από τη Ρωσία στη Μολδαβία. Αργότερα, καθιερώθηκε να γιορτάζεται η επέτειος της επανάστασης του 1821 στις 25 Μαρτίου μαζί με τη θρησκευτική γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Την Πέμπτη, λοιπόν, είναι η 200η επέτειος της ελληνικής επανάστασης και οι μαθητές και οι μαθήτριές μας θα τη γιορτάσουν εξ αποστάσεως, την παραμονή, στις 24 του Μάρτη. Θα μιλήσουν, θα ακούσουν, θα διαβάσουν και θα δούνε εικόνες και κείμενα στη διάρκεια ενός διδακτικού δίωρου, με το δάσκαλο ή τη δασκάλα της τάξης τους.
Γι’ αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός ακολουθεί ένα κείμενο, σαν μια ανασκόπηση της σχολικής ιστορίας.
Η ελληνική επανάσταση του 1821 οδήγησε στην ίδρυση του ελληνικού κράτους. Για πρώτη φορά ιδρύθηκε εθνικό κράτος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι Έλληνες παίρνοντας τη σκυτάλη από τα κινήματα της Ισπανίας και της Ιταλίας για εθνική ανεξαρτησία και σύνταγμα και κρατώντας ζωντανές τις ιδέες του διαφωτισμού, της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης (αδελφοσύνη-ισότητα-ελευθερία) αγωνίστηκαν για ελευθερία και ανεξαρτησία.
Ο Ρήγας Φεραίος, πρόδρομος της επανάστασης του 1821, είχε θέσει σκοπό της ζωής του την απελευθέρωση των Ελλήνων αλλά και όλων των βαλκανικών λαών. Έγραψε το Θούριο που ξεσήκωνε τους Έλληνες, αλλά και τους άλλους λαούς των Βαλκανίων να επαναστατήσουν:
Ως πότε παλικάρια να ζούμεν στα στενά,
Mονάχοι σα λιοντάρια, σταις ράχαις στα βουνά;
Σπηλιές να κατοικούμεν, να βλέπωμεν κλαδιά,
Nα φεύγωμ’ απ’ τον Kόσμον, για την πικρή σκλαβιά.
Nα χάνωμεν αδέλφια, Πατρίδα, και Γονείς,
Tους φίλους, τα παιδιά μας, κι’ όλους τους συγγενείς.
Καλλιώ ‘ναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή,
Παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά, και φυλακή.
Πολλοί κλέφτες και αρματολοί, στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, έγιναν αργότερα ήρωες της ελληνικής επανάστασης που οργανώθηκε από τη μυστική επαναστατική οργάνωση “φιλική εταιρεία”. Την ίδρυσαν ο Ξάνθος, ο Σκουφάς και ο Τσακάλωφ (“ξανθό τσακάλι με σκούφο στο κεφάλι”). Για να γίνει κάποιος μέλος της Φιλικής Εταιρείας έδινε όρκο, τα μέλη της είχαν συνθηματικά ονόματα, η αλληλογραφία τους γινόταν με κώδικες κι αν κάποιος πρόδιδε τον τιμωρούσαν αυστηρά.
“Ορκίζομαι εις εσέ, ω ιερά και αθλία πατρίς: ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους σου. Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα, τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν τα ταλαίπωρα τέκνα σου. Εις την μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου ότι αφιερώνομαι όλος εις εσέ. Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήσει επί της κεφαλής μου όλους τους κεραυνούς της δικαιοσύνης της – αν ίσως λησμονήσω μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των ομογενών μου και δεν εκπληρώσω το χρέος μου, και ο θάνατος ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, δια να μη μολύνω την αγνότητα της Εταιρίας με την συμμετοχήν μου”.
Κι ενώ στην αρχή η Ιερή Συμμαχία ήταν εχθρική προς τους επαναστατημένους Έλληνες, στη συνέχεια οι Μεγάλες Δυνάμεις άλλαξαν πολιτική και τους υποστήριξαν. Πολλοί ξένοι φιλέλληνες συγκινήθηκαν με τα ηρωικά κατορθώματα των Ελλήνων και βοήθησαν οικονομικά τον αγώνα τους. Κάποιοι, όπως ο Λόρδος Βύρωνας, πολέμησαν μαζί τους και έδωσαν τη ζωή τους γι’ αυτούς.
Η επανάσταση του 1821 ήταν ένας πολύ σκληρός πόλεμος με θύματα ένοπλους και άμαχους και από τις δύο πλευρές. Μπορεί να χωριστεί σε τρεις περιόδους. Η πρώτη περίοδος (1821-1823) των τριών πρώτων χρόνων, είναι η περίοδος των επιτυχιών για τους επαναστατημένους Έλληνες. Η δεύτερη περίοδος (1824-1827) χαρακτηρίζεται από εμφύλιους πολέμους και στρατιωτικές ήττες για τους Έλληνες, αλλά και από την υποστήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων που με τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου έδωσαν τέλος στις δοκιμασίες των επαναστατών. Η τρίτη περίοδος (1828-1830) συμπίπτει με την διακυβέρνηση του Καποδίστρια, την εκκαθάριση της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας από τους Οθωμανούς και τους Αιγύπτιους και τον διπλωματικό αγώνα για τον καθορισμό των συνόρων του υπό διαμόρφωση ελληνικού κράτους.
Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων
ΤΑ ΤΡΙΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
16 Φεβρουαρίου 1821: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αρχίζει την επανάσταση στη Μολδαβία
21-31 Μαρτίου 1821: Ξεσπά η επανάσταση στην Πελοπόννησο. Εκεί βρίσκεται ο Παπαφλέσσας, αλλά και ο Κολοκοτρώνης
24 Μαρτίου 1821: Η επανάσταση μεταφέρεται στη Φθιώτιδα. Οι Πανουργιάς και Διάκος καταλαμβάνουν ο πρώτος την Άμφισσα και ο δεύτερος τη Λειβαδιά
10 Απριλίου 1821: Απαγχονισμός του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ στην Κωνσταντινούπολη
23 Απριλίου 1821: Ο Αθανάσιος Διάκος θανατώνεται στη μάχη της Αλαμάνας
12 Μαΐου 1821: Νικηφόρα μάχη στο Βαλτέτσι
2 Ιουνίου 1821: Καταστρέφεται ο Ιερός Λόχος στο Δραγατσάνι και η επανάσταση στη Μολδοβλαχία υποχωρεί
Αύγουστος 1821: Ιδρύονται οι πρώτες φιλελληνικές οργανώσεις στην Ελβετία και στη Γερμανία
23 Σεπτεμβρίου 1821: Η Τριπολιτσά πέφτει στα χέρια των Ελλήνων μετά από πολύμηνη πολιορκία
14 Ιανουαρίου 1822: Η Ακροκόρινθος περνάει στα χέρια των Ελλήνων
Απρίλιος 1822: Καταστροφή της Χίου από το στόλο του Καρά Αλή
26 Ιουλίου 1822: Πανωλεθρία του Δράμαλη στα Δερβενάκια
Οκτώβριος 1822: Αρχίζει η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου
Μάιος 1823: Ο Διονύσιος Σολωμός γράφει τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» απόσπασμα του οποίου αποτελεί τον εθνικό μας ύμνο. Παρακάτω αποδίδεται στην ελληνική νοηματική γλώσσα.
9 Αυγούστου 1823: Σκοτώνεται ο Μάρκος Μπότσαρης στη μάχη στο Κεφαλόβρυσο. Ιδρύονται φιλελληνικές επιτροπές σε Αγγλία και Γαλλία
ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΡΟΛΩΝ (ΘΕΑΤΡΙΚΟ)
(Χορεύουν στη σκηνή η γιαγιά Ευρώπη με τις εγγονές της: Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Ρουμανία, Αλβανία, στους ήχους ενός δημοτικού τραγουδιού. Χτυπάει το κουδούνι της πόρτας)
Σερβία: Κάποιος χτυπάει την πόρτα.
Ευρώπη: Ποιος να ΄ναι τέτοια ώρα; Ελλάδα, πήγαινε να κλείσεις το cd player. (Φωνάζοντας δυνατά) Ποιος είναι;
Δημοσιογράφος: Ανοίξτε μου παρακαλώ. Είμαι δημοσιογράφος.
Ευρώπη: Ρουμανία πήγαινε ν’ ανοίξεις.
Δημοσιογράφος: Καλησπέρα κυρία Ευρώπη. Είμαι δημοσιογράφος από το “Δυτικό Άνεμο” και ήρθα να σας πάρω συνέντευξη για την επέτειο της ελληνικής επανάστασης του 1821.
Ευρώπη: Καλώς τον. Αυτή γιορτάζουμε σήμερα. Σαν σήμερα γεννήθηκε η νέα Ελλάδα, η εγγονή μου. Ελλάδα, έλα εδώ. Να τηνε, δες την ομορφιά!
Δημοσιογράφος: Η νέα Ελλάδα; Μα εγώ ξέρω για την αρχαία Ελλάδα. Αυτή με την Αθήνα και τη Σπάρτη, τις Θερμοπύλες και τη Σαλαμίνα, τον Αλέξανδρο και τους Μακεδόνες. Αυτήν με τους φιλοσόφους και τους ρήτορες, με τη Δημοκρατία…
Ευρώπη: Ααα….. εσύ ξέρεις πολλά. Αυτή ΄ναι παιδί μου, η Νέα. Η κόρη της Αρχαίας. Η Ελλάδα της Αλαμάνας, της Χίου, της Τριπολιτσάς, η Ελλάδα του Μεσολογγιού… Ίδια φτυστή η μάνα της, σε λεβεντιά και χάρη. Μα πάνω απ’ όλα στο πνεύμα και στη σκέψη. Αυτή τα κληρονόμησε τα έργα των Αρχαίων και απ’ αυτήν τα έμαθαν και οι άλλες μου οι εγγόνες. Να μερικές. Γεννήθηκαν μετά από την Ελλάδα. Σερβίααα….
Σερβία: Καλησπέρα (χαιρετά και στέκεται δίπλα στην Ελλάδα)
Ευρώπη: Μαυροβούνιοοο….
Μαυροβούνιο: Χαίρετε.
Ευρώπη: Βουλγαρίααα….
Βουλγαρία: Παρούσα.
Ευρώπη: Ρουμανίααα…
Ρουμανία: Έρχομαι γιαγιά (κάνει υπόκλιση και στέκεται δίπλα στη Βουλγαρία)
Ευρώπη: Αλβανίααα…
Αλβανία: (Πλησιάζει)
Ευρώπη: Να κι η στερνή κόρη των Βαλκανίων.
Δημοσιογράφος: Ποιων Βαλκανίων;
Ευρώπη: Μα καλά τι δημοσιογράφος είσαι εσύ; Δεν ξέρεις τα Βαλκάνια; Από πού είσαι;
Δημοσιογράφος: Απ΄τη Θεσσαλονίκη.
Όλες μαζί: Θεσσαλονίκηηη;
Ευρώπη: Μα αυτή ήταν η πρωτεύουσα των Βαλκανίων.
Αλβανία: Μα είναι Βαλκάνιος σαν και μας.
Ελλάδα: Έλληνας είναι όμως.
Ευρώπη: Είναι γνήσιος Ευρωπαίος.
Ρουμανία: Είναι Βαλκάνιος.
Ελλάδα: Είναι Έλληνας.
Ευρώπη: Είναι Ευρωπαίος.
Σερβία: Βαλκάνιος.
Δημοσιογράφος: Αααα…. Για σταθείτε, μη μαλώνετε. Είναι εύκολο να λυθεί. Είμαι Έλληνας, Βαλκάνιος, πολίτης Ευρωπαίος.
Όλοι μαζί: Ζήτωωω…
Ευρώπη: (ακούγεται μουσική) Άντε τώρα να χορέψουμε όλοι μαζί για την Ελλάδα που πρώτη απ’ όλες επαναστάτησε κι έκανε εθνικό κράτος στη γη των Βαλκανίων (πιάνονται χέρι-χέρι και χορεύουν).